Verhalen schrijven

Een verhaal schrijven

Pffft, dat staat er nu wel zo leuk 'een verhaal schrijven', maar hoe dan ???
Deze vraag stellen veel kinderen zich als ze een opdracht krijgen rondom het schrijven van een verhaal (wij spraken op school destijds van een 'opstel' 😉).
Schrijven is makkelijker gezegd dat gedaan en dat geldt voor zeker meer dan de helft van de kinderen in mijn groep. Een enkeling weet met wat extra input en informatie zo een verhaal, verslag, rijm,.... tevoorschijn te toveren.
De meesten komen echter niet verder dan een titel die gegeven wordt. Ook een 'verhaal dobbelsteen', storycubes, verhaalkaarten,... helpen dit soort kinderen niet.
Wat zou dan wel helpend kunnen zijn voor kinderen?

Een bekend begrip in het Engelstalige onderwijs: de story mountain (Arnilah & Astari, 2022). Leer kinderen verhalen schrijven volgens de opbouw van begin-midden-eind.

Als instructie voor het schrijven van een verhaal gebruik je de volgende stappen:
- Vertel in een paar zinnen wat er in je verhaal gaat gebeuren per stap op de berg.
- Schrijf vervolgens iets over je hoofdpersonen.
- Beschrijf in een paar zinnen het gehele verhaal.
- Schrijf nu je eerste schets van je verhaal.
Hoe precies deze stappen verlopen en wat je op de verschillende punten schrijft, vind je in de bijlage.

De verhalenberg helpt kinderen met de bekende problemen van creatief schrijven: het kind dat niet op gang komt, het kind dat eindeloos schrijft zonder ergens te komen of het kind dat weinig variatie/ fantasie weet te gebruiken.
Door kinderen te helpen met het structureren voordat ze aan hun verhaal beginnen, kun je hier inhoudelijk op coachen en ze in een nieuwe richting duwen. Één van creativiteit en inhoud. Zodat ze een verhaal schrijven waar ze trots op kunnen zijn.

Alternatieve werkvorm
Een andere manier om via de verhalenberg tot een goed verhaal te komen is de “snowflake method” (Ingermanson, 2014).
Vrij vertaald: de sneeuwvlokjes-methode. Kort gezegd is elk sneeuwvlokje uniek. Zodra je er één onder de microscoop bekijkt zie je dat de vertakkingen van een sneeuwvlokje eindeloos doorgaan. Op eenzelfde manier kun je ook je verhaal laten vertakken:

1. Laat de kinderen de verhalenberg bestuderen. Vervolgens beschrijven ze in één zin hun complete verhaal.
   Dus bijvoorbeeld: “Johan wint op een dag de loterij, besluit een tropisch eiland te komen, maar komt tot de ontdekking dat geld niet gelukkig maakt als hij al z’n vrienden kwijt.
2. Vervolgens wordt er vanuit deze ene zin een klein stukje geschreven.
3. Dit stukje tekst wordt vervolgens weer opgesplitst in zinnen.
4. Deze zinnen worden ook weer verdeeld in onderdelen/ onderwerpen..
   De kinderen beschikken nu over een overzicht wat er in hun verhaal moet gebeuren.
   Afhankelijk van de leeftijd van je leerlingen kun je stap 3 en 4 herhalen tot de nodige diepgang is bereikt.
5. Check met de verhalenberg of je een goeie opbouw in je verhaal hebt.
   Hussel anders de volgorde van je verhaal door elkaar tot het klopt.
6. Schrijf je verhaal!

Waarom een verhaal schrijven zo effectief is
Het schrijven van een verhaal biedt de kans tot geïntegreerd onderwijs: geen losse spelling les of woordenschat les, maar integratie.
Een taalmethode is qua opzet vaak zo ingedeeld dat het gaat om het geïsoleerd oefenen van deelvaardigheden.
Het grotere doel achter elke taalmethode is geletterdheid in de breedste zin van het woord. Maar toch merk je vaak in de klas dat kinderen een spellingles heel goed maken, maar het spellingdictee dan weer een stuk minder.
Het zelf schrijven van teksten is een veel effectievere manier om de taalvaardigheid van kinderen te vergroten.
Zeker als je dit integreert in de zaakvakken.
Leren in samenhang en effectieve integratie van spelling en woordenschat.

Zelf schrijf ik iedere dag, nou ja, bijna iedere dag.  In m'n dagboek o.a., maar nu schrijf ik ook weer.
Naast schrijven van blogs, kleine verhalen voor kinderen, etc. houd ik ook erg van lezen.
Door veel te lezen is niet alleen mijn woordenschat groot, maar ook vergroot ik met lezen de zinsbouw. Ik 'leer' met lezen hoe zinnen zijn opgebouwd. Lezen, woordenschat en verhalen schrijven, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe meer je leest, hoe groter je woordenschat en inzicht in de zinsbouw. Hoe beter het je dan lukt om een verhaal te schrijven.

In de klas zijn er slechts nog een handjevol kinderen waarvan de ouders thuis (ook) lezen en die met lezen zijn opgevoed. Deze kinderen zijn bij het schrijven van een verhaal één van de eersten die al vrij vlot kunnen starten met schrijven.
Het merendeel echter heeft zelfs bij de allereerste stappen nog echt die hulp nodig. En dat is niet erg hé, zo bedoel ik het zeer zeker niet. Voorgaand is puur wat me steeds meer in het onderwijs opvalt.

In de klas begin ik altijd 'klein' wat schrijven betreft. Klein in de zin van 'eenvoudig'.
Vb. vooraan in de klas heb ik een voorwerp liggen, of ik laat een poster zien (welke poster dan ook).
Ik laat de kinderen alleen maar opschrijven wat ze zien; kleuren, vorm, en betekenis bij een poster (vb. een breukenposter).
Het gaat puur om het beschrijven en de manier van waarnemen.
Bij dit omschrijven zie je al verschil in schrijfstijl; waar de één al uitgebreid aan het beschrijven is, schrijft een ander kind alleen feiten op.
Vb. De appel is rond en groen.
Wat weet je van een appel? - Appels groeien aan een boom. Appels zitten in een appeltaart.
Juist door echter zo klein en waarnemend te beginnen, kun je hier wel verder mee.
Vragen als: heb je weleens een appelboom gezien? Waar stond deze appelboom? Welke appels vind jij lekker? Eet je ook weleens ander fruit? Wat eet je dan? Etc.
Ook over de appeltaart kun je al gerichte vragen stellen voor een beginnend verhaal:
- heb jij weleens appeltaart gegeten? Wat vond je daarvan?
- bakt er iemand bij jou thuis appeltaart?
- wat gaat er allemaal in een appeltaart behalve appels?
Zo kun je komen op een recept schrijven voor een appeltaart, maar het kan ook zomaar ineens een verhaaltje worden over wanneer en hoe het kind voor het eerst appeltaart heeft gegeten.
Over ieder onderwerp valt er wat te vertellen, echt waar!
Begin daarom altijd eenvoudig. Zelfs kinderen die moeite hebben met het schrijven van een compleet verhaal, kunnen dit. Kinderen doen succeservaringen op en zullen niet meteen uitroepen: "Een verhaal schrijven? Dat kan ik echt niet!"
Ieder kind is een schrijver in de dop. Ze hebben alleen dat extra zetje nodig 🤩 Enne, die titel komt later wel.

Mocht het schrijven nu helemaal bij kinderen niet lukken, zeer zeker niet getreurd. Dan begin je toch andersom.
Laat ze eerst een tekening maken en vanuit hun tekening 'vertellen' en opschrijven.